شهر استانبول

شهر استانبول

استانبول که در گذشته بیزانس و کانستنتینوپل (Byzantum and Constantinople) یا قسطنطنیه نامیده می شد، با جمعیت 13،255،685 نفر در سال 2010، بزرگ ترین شهر ترکیه و پنجمین شهر بزرگ جهان است . استانبول در طول تاریخ ، پایتخت دو امپراتوری روم شرقی و عثمانی بوده است و در سال 1923 ، پس از استقرار حکومت جمهوری در ترکیه ، پایتخت ترکیه از این شهر به آنکارا تغییر کرد. اما همچنان مهم ترین شهر تاریخی ، فرهنگی و مالی ترکیه باقی ماند.

استانبول در تنگه بسفر قرار دارد و بندرگاهی طبیعی به نام دماغه طلایی یا گلدن هورن (Golden Horn) را در بخش شمال غربی ترکیه دربرمی گیرد. این شهر در دو طرف اروپایی و آسیایی بسفر توسعه پیدا کرده ، در نتیجه تنها شهر دنیاست که در دو قاره اروپا و آسیا قرار دارد.

جغرافیای طبیعی شهر استانبول

استانبول در شمال غربی ناحیه مرمره ترکیه و بسفر جنوبی واقع شده و بخش غربی آن در اروپا و بخش شرقی آن در آسیاست. مساحت استانبول حدود 1831 کیلومتر مربع و مساحت استان استانبول 6220 کیلومتر مربع است. از نظر زمین شناسی ، شهر استانبول در نزدیکی گسل آناتولی شمالی (North Anatolian Fault) در میان دو صفحه یورو آسیا و آناتولی قرار دارد و تاکنون حرکات این صفحه ها باعث بروز زلزله های شدیدی شده است.

بخش قدیمی شهر استانبول بر روی هلت تپه ساخته شده که همگی در میان دیوار دفاعی شهر قرار داشته اند. بلندترین نقطه استانبول تپه کاملیکا (Camlica Hill) یا به ترکی چاملیچا تپسی (Camlica Tepsi) است که حدود 267 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

استان استانبول ، 39 منطقه دارد که 29 منطقه از آنها جز خود شهر استانبول هستند و توسط شهرداری استانبول اداره می شود که استانبول کبیر نیز نامیده می شود، نواحی استانبول به سه منطقه اصلی تقسیم می شوند:

شبه جزیره تاریخی استانبول قدیم ، وسعتی تقریبا ً برابر با استانبول قرن پانزدهم دارد و شامل نواحی امینونو (Eminonu) و فاتح (Fatih) است . این ناحیه در بخش جنوبی گلدن هورن واقع شده است که قسمت قدیمی مرکز شهر را از نواحی شمالی جدیدتر اروپایی آن جدا می سازد. این بخش از استانبول به دیوار های سرزمین تئودوزیان (Theodosian) منتهی می شود.

مناطق تاریخی بی اوغلو (Bayoglu) و بشیکتاش (Besiktas) ، در شمال ناحیه گلدن هورن واقع شده اند. قصر آخرین سلطان نیز در اینجاست. تعدادی از روستاهای قدیمی نظیر اورتاکوی (Ortakoy) و ببک (Bebek)، در طول ساحل بسفر قرار دارند.

ثروتمندان استانبول ، در هر دو بخش اروپایی و آسیایی بسفر ، امارت های ییلاقی مجللی ساخته اند که یالی (Yali) نامیده می شوند و برای اقامت در تابستان از آنها استفاده می کنند.منطقه اوسکودار (Uskudar) و کادیکوی (Kadikoy)، در بخش آسیایی واقع شده اند و در واقع دو شهرک جدا از هم بودند ؛ مانند منطقه بی اوغلو در بخش اروپایی. این شهرک ها سرانجام جز استانبول شده و از نواحی آن به شمار آمدند. امروزه ، بخش آسیایی شهر ، مناطق مسکونی و تجاری متعدد مدرنی دارد و حدود یک سوم جمعیت استانبول را در خود جای داده است.

آب و هوای شهر استانبول

آب و هوای شهر استانبول تحت تاثیر دریای مدیترانه قرار داشته و زمستان هایی معتدل و مرطوب و تابستان هایی گرم و خشک دارد. برخلاف اغلب مناطقی که تحت تاثیر آب و هوای مدیترانه ای قرار دارند، استانبول در زمستان حدود 30 روز دمای زیر صفر درجه دارد و برف نیز پس از هر بارش به علت سرمای هوا چندین روز بر زمین می ماند.

رطوبت هوا، گرمای تابستان های استانبول را معتدل رکده و مه صبحگاهی برای مردم این شهر ، امری عادی است. مه غلیظ ، به طور میانگین ، در 228 روز از سال در این شهر دیده می شود و روزهای زمستانی مه آلودترین این روزها هستند. از نظر میزان رطوبت ، استانبول دومین شهر ترکیه است. تابستان ، خشک ترین فصل استانبول است و باران به ندرت می بارد، مگر این که بارش هایی صورت گیرد که بسیار غیر عادی و سیل آسا هستند.

جمعیت شهر استانبول

بر طبق سرشماری سال 2010، استانبول و حومه آن 13،255،685 نفر جمعیت دارد و یکی از پرجمعیت ترین شهرهای دنیاست. درصد رشد جمعیت این شهر در حال حاضر 3/45 درصد و تراکم جمعیت آن نسبتا زیاد و معادل 1700 نفر در هر کیلومتر مربع است. این آمار با سایر شهرهای ترکیه ، خیلی از مردم این نواحی به استانبول مهاجرت کرده اند و در حومه این شهر مستقر شده اند؛ در نتیجه جمعیت شهری استانبول ، در عرض 25 سال ، بین سالهای 1980 تا 2005 ، حدود سه برابر شد.

موقعیت جغرافیایی ، تاریخی و اقتصادی استانبول باعث مهاجرت افراد بسیاری از آسیا ، اروپا و آفریقا و همینطور تشکیل اقلیت های فرهنگی و مذهبی مختلفی در این شهر در طول تاریخ شده است. اکثر جمعیت شهر ، نژاد ترک دارند و مشابه اغلب شهرهای ترکیه ، شهری مسلمان نشین است. بر اساس آمار سال 2007 ، استانبول حدود سه هزار مسجد دارد.

تاریخچه شهر استانبول

تاریخچه استانبول از حدود سال 660 قبل از میلاد آغاز می شود ، زمانی که مهاجران مگارا (Megara) ، شهر باستانی در یونان ، تحت فرماندهی پادشاه خود بیاز (Byzas) این شهر را تاسیس کردند و به افتخار وی آن را بیزانتیم (Byzantium) نامیدند. به خاطر اهمیت استراتژیکی و اقتصادی این شهر ، یونانی ها ، ایرانی ها ، اسپارت ها ، مقدونی ها و رومی ها ، قرن ها و سر این شهر ، با هم جنگیدند. در سال 324 بعد از میلاد مسیح ، کنستانتین (Constantine) امپراتور روم ، امپراتور رقیب خود ، لیسینیوس (Licinius) را در کریسوپلیس (Chrysopolis) ، اوسکودار کنونی (Uskudar) شکست داد و تنها امپراتور روم شد. کنستانتین در سال 330، بیزانس (استانبول قدیم) را به عنوان پایتخت خود برگزید و آن را توسعه داد تا همانند روم ، تمام هفت تپه آن را در برگیرد و این شهر کانستنتینو پل نامیده شد ، یعنی شهر کنستانتین.

هفتمین شاه عثمانی ، سلطان محمد دوم در سال 1453 میلادی (855 هجری قمری) شهر کنستا نتینوپل را فتح کرد. وی نام شهر را به اسلامبول (استانبول) یعنی جایگاه وفور اسلام تغییر داد و شروع به بازسازی قسمت های آسیب دیده شهر نمود. از دوران حکومت سلیمان یکم ، به عنوان اوج شکوه و اقتدار حکومت عثمانی یاد شده است. همچنین دوران حکمرانی وی اوج شکوفایی هنر اسلامی در استانبول نیز بود.

پس از برقراری جمهوری در ترکیه ، آنکارا به عنوان پایتخت این کشور انتخاب شد ، ولی استانبول همچنان اهمیت خود را در اقتصاد ، تجارت و گردشگری کشور حفظ کرد و به تدریج نوسازی های بسیاری در آن انجام شد.

این شهر ، به عنوان حلقه اتصال مرکز فرهنگ اروپایی (European Capital of Culture) سال 2010 انتخاب شد ومناطق تاریخی آن در سال 1985 به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد.

شهر استانبول